Daraasad cusub oo ay sameeyeen WHO iyo Wasaaradda Caafimaadka ayaa lagu falanqeeyay Heerka caqabadaha iyo baahiyaha daryeelka degdegga ah (Emergency and Critical Care – ECC) ee Isbitaalada Soomaaliya.
- Abdishakur Mohamud Hassan Hidigow
- Jun 8
- 2 min read
Updated: Jun 8

Daraasad cusub oo ballaaran ayaa lagu sameeyey isbitaallada guud ee Soomaaliya, iyadoo la adeegsaday qalabka qiimeynta caalamiga ah ee WHO Hospital Emergency Unit Assessment Tool. Natiijooyinka daraasaddan waxay muujinayaan in adeegyada daryeelka degdegga ah (Emergency and Critical Care – ECC) ee dalka ay wajahaan caqabado culus (Njiru et al., 2025).
⚠️ Maxaa La Ogaaday?
Daraasadda waxay muujisay waxyaabahan:
Nidaamka caafimaadka oo kala daadsan
Qalab iyo adeegyo degdeg ah oo aad u yar
Shaqaale caafimaad oo aan ku filnayn tirada iyo tayada
Tababar la’aan iyo xirfad yarida shaqaalaha la joogo
🩺 Maxaa Keena Baahidan?
Warbixinta Global Burden of Disease (GBD) waxay muujisay in cudurrada ugu badan ee sababa dhimashada iyo naafoobidda Soomaaliya ay yihiin kuwa leh “muuqaallo degdeg ah” – xaalado caafimaad oo haddii aan si degdeg ah loola tacaalin, sababi kara dhimasho ama naafonimo (GBD, 2019; Chang et al., 2016).
Cudurradaasi waxaa ka mid ah:
Xanuunka wadnaha (Ischaemic Heart Disease)
Caabuqyada neefmareenka hoose (Lower Respiratory Infections)
Shuban (Diarrhoeal Diseases)
Dhiigfurnaanta maskaxda (Stroke)
Shilalka waddooyinka (Road Injuries)
Dhammaan waxay noqon karaan xaalado degdeg ah oo u baahan adeegyo ECC si dhimasho looga hortago.
👶 Hooyooyinka & Dhallaanka
Soomaaliya waxay leedahay heer dhimasho oo sareysa oo la xiriira hooyada iyo dhallaanka. In ka badan 80% dhimashada dhallaanka waxaa sababa:
Dhalmo degdeg ah ama aan dhammayn (Prematurity)
Neef qabatin (Asphyxia)
Caabuqyada sida pneumonia, jadeeco, iyo shuban
Haddii la heli lahaa xarumo caafimaad oo si buuxda u shaqeynaya, kuwaas oo bixiya adeegyada ECC, dhimashadaas si weyn ayaa loo yareyn lahaa.
🎯 Maxaa Lagula Taliyaa?
Si loo yareeyo dhimashada iyo dhaawacyada, waxaa lagama maarmaan ah in:
✅ La xoojiyo nidaamka daryeelka degdegga ah (ECC)
✅ La helo qalab, tababaro, iyo shaqaale caafimaad oo ku filan
✅ Isbitaallada laga hirgeliyo qaybaha ECC ee si joogto ah u shaqeeya
🔗 Xigashooyin:
Njiru, H.N., Relan, P., Malik, S.M.M.R. et al. Emergency and critical care services in Somalia: a cross-sectional nationwide hospital assessment using the WHO Hospital Emergency Unit assessment tool. BMC Emerg Med 25, 89 (2025). https://doi.org/10.1186/s12873-025-01234-8
Global Burden of Disease. Seattle, WA: Institute for Health Metrics and Evaluation. 2019. http://www.healthdata.org/gbd/2019
Chang CY, Abujaber S, Reynolds TA, Camargo CA Jr, Obermeyer Z. Burden of emergency conditions and emergency care usage: new estimates from 40 countries. Emerg Med J. 2016;33(11):794–800. https://doi.org/10.1136/emermed-2016-205709
Waa arin muhiim ah